Intensywnie sfałdowany łupek kwarcytowy
z dysharmonijnymi fałdami. Dysharmonia jest wyrażona:
- innym stopniem, zaciśnięcia fałdów,
- różną szerokością stref przegłubowych,
- różnym stopniem zafałdowania górnej i dolnej powierzchni fałdu (górna powierzchnia ma dwa przeguby, dolna jeden)
Miejsce pobrania: Opolszczyzna, kopalnia odkrywkowa „Dewon”, 0,6 km na N od zachodniego skraju Pokrzywnej, przedpole Gór Opawskich.Przedrostek – meta – oznacza, że jest to skała metamorficzna w której zachowały się cechy skały pierwotnej. Wyraźnie widoczne warstwowanie sedymentacyjne wyrażone dwuczłonowymi warstwami pierwotnie pyłowcowo – iłowcowymi wskazuje na niski stopień metamorfizmu regionalnego. Jasnoszare człony meta – pyłowcowe przechodzą stopniowo w czarne człony meta – iłowcowe. Granice między sąsiednimi warstwami dwuczłonowymi są wyraźne i ostre.
Fałd jest:
- strukturą tektoniczną,
- deformacją plastyczną warstw skalnych,
- wygięciem warstw skalnych.
- efektem ciągłej deformacji podczas której ciągłość warstw zostaje zachowana.
Elementy fałdu:
- przegub (strefa przegubowa) (ang. hinge),
- skrzydła (ang. limbs),
- oś fałdu (ang. fold axis),
- powierzchnia osiowa (ang. axial surfach)
Przegub (strefa przegubowa):
- zwykle wąska strefa o największej krzywiźnie,
- strefa połączenia dwóch skrzydeł,
- wąska strefa w której jedno skrzydło przechodzi w drugie skrzydło
Skrzydła:
- proste (płaskie) części warstw miedzy sąsiednimi przegubami,
- warstwy skalne nachylone w przeciwnych kierunkach po obu stronach osi fałdu,
- warstwy skalne łączące sąsiednie przeguby oś fałdu
- linia na powierzchni sfałdowanej warstwy przebiegającej przez środek przegubu,
Powierzchnia osiowa:
- powierzchnia łącząca osie fałdu w zespole kolejnych warstw,
- dzieli fałd symetrycznie na dwie połowy.
Fałdy powstają: w efekcie długotrwałych nacisków tektonicznych na głęboko zalegające warstwy skalne.
Warstwowane skały osadowe zalegające zwykle poziomo, mogą być sfałdowane w jednym lub w kilku etapach deformacji, w efekcie nacisków bocznych, przy stałym lub zmiennym polu nacisków bocznych. W zależności od ilości etapów deformacji – oznaczanych symbolami D1, D2, D3 ….- w warstwowanych skałach zostają wykształcone kolejne generacje fałdów – oznaczane odpowiednio F1, F2, F3 …
Kruche skały w efekcie długotrwałego nacisku w skorupie ziemskiej, trwającego tysiące lat, mogą ulegać plastycznym deformacjom bez przerywania ciągłości warstw.
Kruche skały poddane w czasie ruchów górotwórczych długotrwałym naciskom zachowują się jak ciała plastyczne, nie ulegają kruchym deformacjom – uskokowaniu (ang. faulting) i spękaniu (ang. joint, fracture) ale zachowują ciągłość lateralną i ulegają deformacjom fałdowym.
Fałdy nałożone F2 na F1 metapyłowiec sfałdowany w dwóch etapach deformacji D1 i D2
Miejsce pobrania: Opolszczyzna, zbocze Bystrego Potoku, odsłonięcie w skarpie drogi Pokrzywna – Biskupia Kopa, w pobliżu skoczni, warstwy andelskohorskie, górny dewon, Góry Opawskie. Próbę pobrał J. Patałacha, geolog z AN SSSR (Kazachstan).
Fałd pierwszej generacji F1 sfałdowany wtórnie w fałd drugiej generacji F2.
Wzajemna relacja przestrzenna fałdów F1 i F2 dowodzi znacznej zmiany pola nacisków tektonicznych w drugim etapie deformacji D2 o około 900. Fałd pierwszej generacji F1 ma znacznie silniej zaciśnięte skrzydła od fałdu drugiej generacji F2.