Konkrecje

Konkrecje

  • skupienia mineralne,
  • o kształcie:
  • kulistym, soczewkowym, groniastym lub nieregularnym,
  • występują w skałach osadowych, a także w osadach morskich i oceanicznych,
  • różnią się od otoczenia  składem chemicznym i budową wewnętrzną, która może być:
  • promienista, współśrodkowo – warstwowa, koncentryczno-promienista lub  silnie poligonalnie spękana, z szerokimi szczelinami, wtórnie wypełnionymi minerałami wytrąconymi chemicznie:
  • kalcytem, barytem, pirytem, galeną lub gipsem.

Wzrost konkrecji odbywa się od części jądrowej do zewnętrznej. Nazwy konkrecji tworzy się od dominujących minerałów które je tworzą.

Najczęściej spotyka się konkrecje:

  • krzemionkowe zwykle występujące w wapieniach (krzemienie),
  • pirytowe, często występujące w marglach opolskich,
  • markasytowe,
  • kalcytowe (kukiełki lessowe, laleczki lessowe) spotykane w lessach,
  • sferosyderytowe utworzone w skałach ilastych,
  • limonitowe,
  • manganowe, a także,
  • margliste lub ilasto – żelaziste występujące w iłach zwane septariami, oraz
  • fosforanowe.

Wielkość konkrecji waha się od kilku mm do około 1 metra.

Formy występowania minerałów
Skupienia mineralne

 Konkrecje żelaziste o zróżnicowanej wielkości, częściowo puste w środku, (z Ameryki Północnej), coll. K. Miszewski

Konkrecje pirytowe z margli opolskich. coll. K. Miszewski

Konkrecja markasytowa o odwróconej symetrii o 1800 (tzw. „dziecko w beciku”) z margli opolskich. coll. K. Miszewski

Konkrecje węglanowe wykształcone w lessach.  (= kukiełki, laleczki lessowe). coll. K. Miszewski

Konkrecja sferosyderytowa o budowie koncentrycznej. coll. K. Miszewski

Konkrecje fosforytowe wykształcone marglu piaszczystym bogatym w glaukonit

występowanie: rejon Annopola
wiek: wczesna kreda – alb,
średnia zawartość  P2O5 w konkrecjach wynosi około 16% coll. K. Miszewski

Konkrecja fosforytowa wykształcona w marglu piaszczystym bogatym w glaukonit występowanie: rejon Annopola wiek: wczesna kreda – alb, średnia zawartość P2O5 w konkrecjach wynosi około 16%. coll. K. Miszewski

Septaria (konkrecja septariowa) wewnętrznie silnie spękana,  szczeliny wypełnione kalcytem, szczeliny o zmiennej szerokości,  mogą mieć układ

  • promienisty,
  • koncentryczny, lub
  • poligonalny.

Septarie są konkrecjami ilasto-żelazistymi lub marglistymi.  coll. K. Miszewski

Róża pustyni (róża piaskowa, róża kamienna)

  • rozetowe skupienie utworzone z jednorodnych  zrostów i przerostów bliźniaczych soczewkowych lub
  • wydłużonych kryształów: kalcytu, gipsu, barytu, celestynu i hematytu, przypominające kształtem kwiat róży,
  • zawiera ziarna pustynnego piasku kwarcowego, Powstaje na obszarach pustynnych w warunkach klimatu suchego  i gorącego, Występuje na Saharze w Maroku, Algierii, Tunezji i Libii,
  • jest zaliczana do typowych konkrecji (P. Czubala i in., Przewodnik do ćwiczeń z geologii, PWN, 2009),
  • ma wielkość od kilku cm do ponad 1 m i masę do kilkuset kilogramów. (J. Żaba, Ilustrowany słownik skał i  minerałów, Videograf II, Katowice, 2003).

coll. K. Miszewski